[Review Sách] Lão già mê đọc truyện tình

*Để tưởng nhớ Luis Sepúlveda (1949 – 2020) nhà văn Chile, tác giả của những tác phẩm khó quên.

Lần đầu nghe “Lão già mê đọc truyện tình” tôi không hiểu cho lắm.

Tại sao một nhà văn với “Chuyện con mèo dạy hải âu bay”, “Chuyện con chó tên là Trung thành”, “Chuyện con sên muốn biết tại sao nó chậm chạp” dành cho thiếu nhi mà lại đi viết “Lão già mê đọc truyện tình” nhỉ?

Ấn tượng đầu tiên gây ảnh hưởng rất lớn, dù vậy khi tôi nghĩ một nhà văn dành cho thiếu nhi, viết những tác phẩm rất hay cho thiếu nhi thì chuyên viết cho thiếu nhi thôi, thì quả thật rất ấu trĩ.

Cũng may đã đọc “Zorba con người hoan lạc” và biết những câu chuyện về người già hiếm khi gây thất vọng, nên cuối cùng tôi cũng quyết mua về xem thử (cùng với cuốn “Siddhartha” của Herman Hesse) trong ngày hội xả kho cuối năm của Nhã Nam.

Đó chính là nguồn gốc của độc giả mê đọc “Lão già mê đọc truyện tình” – là tôi đây.

Thị trấn El Idilio vùi sâu trong lòng rừng nhiệt đới, bên bờ sông Amazon. Ở nơi đó, Antonia Jose Bolivar Proano – tay thợ săn dũng cảm của rừng xanh một thuở, thường đứng bên cửa sổ túp lều đơn sơ của lão, lặng lẽ say mê đọc truyện tình.

Cuộc đời của lão là hành trình đầy khó khăn, luôn bị thử thách, phải đấu tranh, sống yên ổn rồi lại phải đấu tranh và thử thách. Cá tính của lão dĩ nhiên vì vậy mà giống như dòng sông hiền hòa nếu được đối xử thân thiện và cũng sẵn lòng nuốt chửng mọi thứ gây rối. Lão nếm trải đủ bất hạnh mà người đàn ông cố gắng né tránh: không con cái, vợ mất, xa rời quê hương, vỡ mộng, bị những người bạn thổ dân Shuar từ bỏ và tuổi già đơn độc mang hàm răng giả.

Nhưng lão vẫn biết đọc. Dù đánh vần rất chậm với cặp mắt chẳng còn tinh tường song lão vẫn có thể đọc. Lão say mê việc đọc. Lão quyết tâm tìm ra thứ để đọc.

Trải qua tìm kiếm, lựa chọn Antonia Jose Bolivar Proano quyết định sách ưa thích của mình sẽ là truyện tình. Theo nguyên văn lời lão khi nhờ bác sĩ Rubicundo Loachamin (nguồn cung cấp công thức hạnh phúc gồm: Sách + Răng giả- đời lão chỉ mong thế) là : “Một câu truyện tình buồn nẫu ruột, đau khổ cực độ, và kết thúc có hậu.”

Khi nhắc đến truyện tình, mắt lão thường sáng lên. Lão thích truyện tình đau khổ, vì sự đau khổ giúp lão tìm thấy kỉ niệm đã qua, còn kết thúc có hậu mang lại hạnh phúc chưa bao giờ đến với lão.

Cô tịch giữa rừng rậm, ông già chẳng chịt mang sẹo từ trong ra ngoài vẫn sống rất thông minh và nhân ái. Lão yêu những người bạn trong bộ lạc Shuar, yêu cánh rừng che chở, nuôi dưỡng mình và không can thiệp vào việc riêng của người khác. Thế nhưng…

Nhưng tất cả không mãi bình yên như thế trên miền đất hoang dã đang bị thực dân hóa từng ngày. Một sự kiện xảy ra đã đưa lão vào rừng thẳm, đối diện với hiểm nguy.

Đau đớn vì những chú mèo con bị một kẻ đi săn tham lam giết hại, mèo rừng mẹ đã hóa điên. Sự khôn ngoan, nhanh nhẹn với những móng vuốt sắc lẹm của nó liên tục gửi đến hàng loạt xác người mới: tơi tả, đầm đìa máu me. Không khí sợ hãi bao trùm cả cánh rừng. Khi con thú hoang dã ấy đã quen cách thịt người thì sự hận thù càng thôi thúc nó đòi lại những đứa con của mình từ con người.

Sau nhiều lần bất lực trong việc ngăn cản lòng tham vô đáy, coi tự nhiên là nơi để vơ vét, tàn sát, Antonia Jose Bolivar Proano vốn chỉ muốn sống yên ổn để đọc truyện tình. Dù vậy, thị trưởng “Cóc Nhớt” đã ép buộc lão tham gia đội tìm kiếm để tiêu diệt con mèo rừng nguy hiểm. Hắn giết con mèo rừng cũng giống như giết những người Shuar vô tội. Đơn thuần là giải tỏa chướng ngại trong tiến trình tước đoạt vô độ của mình. Đôi môi Cóc Nhớt lúc nào cũng nói đến lợi nhuận và mệnh lệnh còn đôi tay thì lúc nào cũng lăm lăm xả đạn bừa bãi.

Tạo hóa rất công bằng, nhưng đôi khi lại vô cùng phóng khoáng khi ban cùng lúc cả sự ngu dốt, hèn nhát, tham lam cho Cóc Nhớt.

Cuộc tìm kiếm đầy hiểm nguy ấy bắt đầu diễn ra trong màn mưa âm u và bóng tối của những tán cây dày đặc. Sau nhiều ngày lần theo dấu vết của con thú hung dữ, cuối cùng nó cũng tìm thấy họ.

Họ lúc này chỉ còn lại lão. Cả người và thú đều đang tìm kiếm một cuộc đọ sức cuối cùng. Antonia Jose Bolivar Proano hiểu nỗi đau được kết hợp với sức mạnh của con thú, ngược lại nó cũng hiểu là thợ săn già nua này không dễ bị đánh bại.

Sau màn rượt đuổi, lão buộc phải ra tay trước. Nhưng không phải với con mèo cái, mà là con đực, bạn đời của nó. Con mèo đực nằm trong hốc cây rỗng, chỉ còn da bọc xương với một bên đùi gần rời ra sau một phát đạn do kẻ đi săn trước đây để lại. Nó đang chết dần trong đau đớn đồng thời bắt đầu bị lũ kiến ăn thịt. Lão giúp nó giải thoát bằng một phát súng. Lão tin con mèo cái muốn lão làm như vậy- dù đó là một hành động khốn khổ với lương tâm của lão.

Còn lại Antonia Jose Bolivar Proano với con mèo cái không vướng bận, cả hai bước vào cuộc chiến ác liệt giữa người và thú.

Dù đã khiến lão bị thương, song cái chết của nó khiến lão đau buồn. Lão thả xác con mèo rừng tội nghiệp trôi theo dòng sông Amazon, kèm cây súng- “thứ sinh vật khiến mọi sinh vật sống đều căm ghét”.

Đến đây tôi mới hiểu một nguyên nhân thầm kín khiến lão già mê đọc truyện tình: Bởi truyện tình giúp lão quên đi sự tàn ác của con người.

Lời kết

Nếu đã có cuốn “Lão già mê đọc truyện tình trong tay”, bạn đọc sẽ nhận thấy tác giả Luis Sepúlveda mang nhiều trăn trở trong lòng khi viết tác phẩm này. Từ trang đầu tiên cho đến trang cuối cùng, ông khao khát cuộc sống trở nên tốt lành hơn.

Không ai bỗng nhiên trở nên tiêu cực, cũng giống như không phải ngẫu nhiên mà Antonia Jose Bolivar Proano mê đọc truyện tình. Mọi thứ đều có căn nguyên rõ ràng. Thực tế tồn tại những vấn đề có thể giải quyết được bằng hành động song lại có những vấn đề chỉ giải quyết được bằng ước mơ.

Trong các sáng tác khác của Luis Sepúlveda, tôi nhận thấy ông rất quyến luyến với thiên nhiên, động vật và hình ảnh về một tương lai chung sống hòa hợp giữa con người với vạn vật. Ông đã sống trọn vẹn với thông điệp ấy. Sáng tác của ông dành cho tất cả mọi người.

Vì vậy, cuộc đời của ông là “Chuyện một nhà văn luôn yêu mến lương thiện”.